Przeszczep narządów to dla wielu pacjentów jedyna szansa na uratowanie życia. Jakie regulacje odnośnie przeszczepów obowiązują w polskim prawie i kto może zostać dawcą narządów po śmierci?
Transplantacja to niezwykłe osiągnięcie medycyny, które pomaga uratować coraz więcej osób. Operacja polega na pobraniu komórek, tkanek lub narządów od dawcy i wszczepieniu ich do organizmu biorcy. Przeszczep jest metodą ratowania życia osób ciężko chorych, które potrzebują zdrowego narządu. Jeden dawca może uratować życie wielu osób, poprzez przekazanie im kilku narządów. Najczęściej przeszczepia się serce, płuca, trzustkę, wątrobę, jelito cienkie i nerki. Według danych przekazanych za pośrednictwem strony internetowej
www. poltransplant.org.pl, w 2022 r. przeszczepiono 1399 narządów, czyli o ponad 120 więcej niż rok wcześniej. Zgłoszono 640 dawców, pobrano narządy od 445 z nich. Pozyskano także 101 narządów od żywych dawców.
Co powinniśmy zrobić, jeśli chcemy zostać dawcą narządów po śmierci?
Transplantacja to dla wielu pacjentów szansa na przedłużenie życia. Obowiązuje zasada domniemanej zgody. Oznacza to, że wszyscy jesteśmy potencjalnymi dawcami narządów po śmierci.
Jeden dawca może uratować nawet kilka osób, przekazując:
• serce,
• płuca,
• wątrobę,
• nerki,
• trzustka,
• jelito cienkie.
Jak zostać dawcą narządów?
Jeśli osoba jest pełnoletnia, nie musi nigdzie zgłaszać, że chce po śmierci przekazać swoje narządy oczekującym na przeszczep. Natomiast w przypadku osoby małoletniej zgodę na to muszą wyrazić rodzice lub opiekunowie prawni. Przeszczepia się jedynie zdrowe narządy.
Mimo że nie trzeba deklarować zgody na transplantację po śmierci, wiele osób dodatkowo:
• rejestruje się w bazach dawców różnych organizacji pozarządowych,
• nosi bransoletki bądź karty dawcy, potwierdzające ich zgodę.
Jeśli natomiast nie chcemy, by nasze narządy były przeszczepiane innym, mamy prawo do sprzeciwu. Wystarczy, że:
• zgłosimy sprzeciw w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów,
• uzupełnimy oświadczenie w formie pisemnej i prześlemy do Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji w Warszawie, Al. Jerozolimskie 87,
• oświadczymy swoją wolę ustnie w obecności dwóch świadków; świadkowie muszą potwierdzić naszą deklarację pisemnie.
Gdzie szukać informacji na temat transplantacji?
Wiedzę o transplantacji upowszechniają niektóre instytucje za pomocą kampanii oraz programów zdrowotnych. Przykładem jest Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Jego główne założenia to:
• promowanie transplantologii wśród społeczeństwa,
• edukacja personelu medycznego,
• wsparcie szpitali, banków tkanek i komórek oraz medycznych laboratoriów diagnostycznych.
Na rzecz zwiększenia liczby przeszczepów działa też organizacja pozarządowa Fundacja Serce Anielki. Współpracuje ona z Narodowym Funduszem Zdrowia w ramach Forum Organizacji Pacjentów. Fundacja rozpowszechnia zagadnienie transplantacji u dzieci oraz wspiera rodziny czekające na przeszczep, a także te, które utraciły dziecko.
Podstawę prawną materiału stanowi ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. z 2005 r. nr 169, poz. 1411).
Informacje dotyczące przeszczepu przekazane są na podstawie informacji zaczerpniętych ze strony internetowej https://pacjent.gov.pl/ Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia.
